Баабар: Зургадугаар палатын ослын буулт

-Энэ нөхөр бол шизотой
-Үгүй, би хөдөө эрүүл агаарт төрсөн.
-Тээндрээс нэг сая доллар завшсанаа яахнав?
-Тэгвэл нүүрэлдүүлэл дээ. Еэ муу... өөрөө гурван тэрбумыг хусчихаад...
-За тэгэхээр ийм байна. үхсэн хүнийг чандарлахад их учир бий. Эхлээд сайхан шатаагаад, дараа нь ясыг нь гурилын модоор сайхан ганжиндаж нунтаглаад, тэгээд элдээд, тэгээд шавартай хутгаад... сайхан гоё зуураад... тэгээд тос усыг нь тохируулж сайхан зуураад, тэгээд сайхан нэг тийм гоё болоод ирэхээр нь суврага бүтээж байгаа юм даа. Тэгээд ном уншуулнаа. Хамаагүй ном уншуулбал нөгөө үхсэн хүний чинь сүнс нь төөрөөд ороолон болоод эргэж босоод шөнө мөнөөр сүйд хийнэ шүү дээ. Ингэхээр чаддаг мэддэг алдартай лам хүнээр л хийлгэх ёстой. Ёстой үхэнгүүт нь л шарилыг нь сайхан шатаагаад, ясыг нь сайхан махнаас нь салгаж байгаад элдээд нунтаглаад, сайхан гоё зуураад... Миний утас уу? Захиалга авч байгаа... Утас маань ерэн ес...

* * *

-Энэ нөгөө намынхан бол идээчин уугаачин юм байна. За тэр нөхөр... бас тэд нар бол улсаас их мөнгө завшсан. Би сайд хүн болохоороо хамаг баримтыг нь олчихсон. Хэрэг гарахаар тэрнийг нь илчлэх гээд л байгаа юм. Дээлийг нь нөмрүүлнэ...! Би юу...?, би тэрэнд уг нь хамаагүй л дээ. Гадуур л тэгж шуугиад байх юм. Их хурлын гишүүний нэр төр хуулиар хамгаалалттай шүү. За за тэр яахав. Адилхан гишүүн байж тоглоом даадаггүй юм уу даа! Хэн чамайг шоронд хийнэ гэсэн юм? Манай нутагт дээл нөмрүүлнэ гэдэг чинь барилдаад унагана гэсэн үг байхгүй юу.

* * *

-Бид саяхнаас хорт хавдрыг эдгээдэг эм хийлээ. Хорт хавдар ингээд байхгүй болов. Хүн төрөлхтөн олон мянган жил үүнийг эдгээх гээд чадахгүй байхад бид хийв. Хамгийн гол нь монгол хүний ген гэдэг бол ийм мундаг юм. Бид ДОХ-ыг эдгээх шатандаа явна. Тэр ч амархан л даа. Монгол хүн ч цаанаа өөр тусгай гентэй. Ариун генээ л цэврээр нь хадгалж яваарай, монголчууд минь!

* * *

-Том дарга бид хоёр ууланд гараад. Нэг олсноос холбоотой дүүжлэгдчихвээ. Сүүлдээ хоолой боогдоод амьсгал авч чадахаа болиод... Том дарга маань их сайн хүн. За та минь түүнд л итгээрэй. Итгэл даах хүн дээ, дарга маань. Би түүнд зориулж шүлэг тэрлэснээ уншия. Зээ... Миний хэнз дарга магнай халзан зурвастай...

* * *

-Одоо ингэж байгаа юм шүү дээ. Хүний оюуны илтгэцүүр гэж байна. Уншаад л судлаад л байвал нэмэгдээд л байна. Намайг харахгүй юу, уншаад л ном уншаад л байсан чинь толгой маань томроод малгайдаа багтахаа больчихсон шүү дээ.

* * *

-Өө за за. Намайг хууль зассан гээд загнаад байгаа ухаантай юм уу? За тэгвэл та нар сонс, хохь чинь шүү, би одоо хэлчихье, дахиж би хууль засахгүй шүү. Гуйсан ч засахгүй шүү, дураараа байтугай ерөөсөө засахгүй шүү, хохь чинь шүү. Батлагдсан хууль чинь тэгээд тэр чигээрээ явж байг, мэд үү. Ёстой хохь чинь, би л лав УИХ-аас батлагдсан хуулийг дахиж засаж байхгүй дэг, хохь чинь ээ хохь чинь...

* * *

-Сая би говийн тэр аймагт очиж тэнгэрийн тахилга хийвээ. Бороо орохгүй ган гачиг болоод их зовж байна, тэд. Аймгийн дарга нь гуйгаад аймаг хөгжүүлэх сангаасаа 30 сая төгрөгөөө барьж ирж гуйгаад... Ингээд их богд Чингис хааныхаа сүнсийг дуудваа. Богд Чингис маань хүрээд ирвээ. Асууж байна аа,
-Юу болов? Би хэллээ.
-Ган гачиг болоод ард түмэн зовж шаналаад мал үхээд энэ тэр гэхгүй юу. Сүнс хэлж байнаа, бишээ Чингис Богд маань,
-Зүгээрээ ингэсхийгээд бороо оруулаад өгье. За тэгсэн чинь асгачихдаг юм байна. Ороод байдаг, ороод байдаг. Хичнээн сайхан зун болов оо.

* * *

-Би хулгай луйвар хийгээгүй гэдгийг бурхан гэрчлэнэ. Хууль номоор нь л явсан. Улс орноо л гэж явахад... ийн ийн. Тэр банк, тэр өрнөөс чинь би юу ч аваагүй гэдгийг хожим бурхан тэнгэр шүүнэ... Одоогийн манай шүүх үү? Чадахгүй ээ чадахгүй. Ганцхан тэнгэрийн шүүх л шударгаар шүүнэ. Гандангийн ахлах лам хүртэл япончуудын зурагт аваарай, хуваагаад тэнцүү аваарай гэж өгсөн 110 мянган долларыг дараа нь 120 байсан гэж гүрийгээд надаас тоолж байгаад 60 мянган доллар цохиж орхисон шүү дээ. Яахав би шударгаар тоолоод л өгсөн.

* * *

-За энэ миний бичсэн ном. Уншаад долоо хоноход л гадаад хэл сурчиж байгаа юм. Хагас жилийн дотор 25 хэл сурч болно. Маргааш их дэлгүүрт зарна, худалдаж аваад л уншвал шууд гадаадаар инээж ханиагаад эхлэнэ. Намайг хөдөө сурч байхад багш маань толгой руу их зоддог байж билээ. Ингэж л би хүн болж хүмүүжсэн юм даа.

* * *

-Энэ сайд адилхан сайд байж сайд намайг сүрдүүлээд. Тэгээд би их айж байгаа. Айгаад унтаж чадахгүй байна. Надад төрийн тусгай хамгаалалт өгч энийг шорон моронд явуулж өгөөч. Яанаа, ий, би айгаад байна аа... Бид хоёр эвлэрсээн. Би айхаа больсон. Улсын хөрөнгө мөнгийг хайрлаад тусгай хамгаалалт авахаа болилоо. Одоо бид хоёр та нарыг харж байхад эвлэрээд үнсэлдэе... өчигдөр би айсандаа болоод эвлэрчихжээ. Би айгаад л байна. Ерөнхий дарга маань эвлэр гэж загнаад байхаар нь би айсандаа айгаад эвлэрчихсэн юм.

* * *

-Ум ядам, лувсан, гомбо сухаа, чойжоо, хаймчиг, цэдэнбал, сүрэн, чойбалсан, балдан, нямаа, балай багш, чогжоо, хум сухаа. Ум хум сухаа сухаа. Дашийн шогоо. Мөнгөө төлөөрэй. Ердөө иймхэн үү? үхсэн баас сухаа...

* * *

-Би эх орондоо маш их хайртай учраас газар шорооноос нь аваагүй, лиценз энэ тэрийг үзэн яддаг хүн л дээ. Тэгсэн надад хулгайгаар сэм газар өгсөн байна. Миний паспортыг хулгайлж канондоод, регистрийн дугаарыг минь тавиад, гарын үсгийг минь дуурайж зураад ингээд надад газрын лиценз өгч орхисон байгаа юм даа. Таван мянган ам.доллар миний өмнөөс төлж байгаад надад газар өгсөн байна. Би тэр этгээдийг олно, энэ талаар шүүхэд хандана. Энэ бол хуулиар хамгаалагдсан их хурлын гишүүний нэр сүрэнд халдаж байгаа хэрэг юм. Олноо би, тэр таван мянган доллар надад өгсөн этгээдийг, заавал олно.

* * *

-Манай Монгол орныг хятадын эрлийзүүд Хятадад худалдаж дууслаа. Төр засгийн удирдлага 100 хувь хятадын эрлийз болжээ. УИХ-ын бүх гишүүд хятадын эрлийз юм. Бүх аймгийн дарга болон иргэдийн хурал тэр чигээрээ эрлийз. Малчид хүртэл эрлийзжиж байна. Монголын нийт хүн амын 99 хувь нь хятадын эрлийз болжээ... Би юу? Би бол цэвэр халх цустай, хэдийгээр өвөө маань өвөр газраас шилжин ирсэн боловч жинхэнэ говийн хольцгүй шижир халх билээ, би.

* * *

-Торой банди, Тогос Чүлтэм, Чүлтэмийн Улаан, Улаантны Энхбаяр сонсоо, хавьтсанаа хусна, харснаа шаана, хажуудахаа мурина, хариуцсанаа гол гаргана... Улаан туг залуучууд хоёр ихэр юм. Уралдаан... тэгээд юу гэдэг билээ? Морины уралдаан бил үү?

* * *

-Энэ жил улсын наадамд сайхан барилдаж 20 саяар начны болзол хангасан алдарт бөх тэрэндээ зориулж “Тамирчны алдар хямдхан олдоогүй” дуугаар цэнхэр дэлгэцээр мэндчилж байна аа.

* * *

-Сайхан хэрэлдэх сайхан ш дээ. Миний их хурал дээр хэрэлдэж байгаа маань сонгогч олны маань л захиас. Хөөе чи юу гэж хуцаад байгаа юм? Зоригийг чи алаа биз дээ муу хар п...аа минь ээ...

* * *

-Монгол хүн бол онцгой гентэй юм. Иймээс олон авгай авах хэрэгтэй. Герман, англи хүүхнүүдийг гуравдугаар авгайгаа болгож авах ёстой. Хууль л гарчих юм бол тэдний хүүхнүүд наашаа цувж гарна шүү дээ. Намайг авгайтай юу гэж асууж байгаа юм уу? Авгайтай байсаан. Даанч намайг хаяад явчихсан.

* * *

-Би хэдийгээр Их хурлын гишүүн болсон ч гэсэн жилд хоёр удаа нүцэглэж ард түмнээ баясган баярлуулах болно.

* * *

-Ээжийнхээ ачийг яанам бэ хөө...
-Тэгвэл чи яагаад төрүүлсэн эхээ сүхдээд алчихаж байгаа юм бэ?
-Хүн дуу дуулж байхад чинь битгий мангартаад бай.

* * *

-Чоно буудаагүй ээ, үнэг алсан. Би буудаагүй ээ, манай дүү буудсан, Японы парламентын гишүүн биш ээ. Тэдний хамгийн аймаар том намынх нь гишүүн, яг над шиг. За муу цагдаа царайлсан лалар сэтгүүлч хулгайчаа хохь чинь шүү. Тэр чинь онхолдсон юм биш. Ослын буулт байхгүй юу. Жудогийн тамирчид ослын буулт хийхээрээ дээшээ хараад л хялайгаад унадаг шүү дээ, лалар аа. Улс орноо хөгжүүлэх гэж ослын буулт хийж байхад чинь битгий дүнкүү царайлаад байгаарай лалар аа.

* * *

-Зургадугаар палатынхан тариагаа хийлгээрэй. Эмээ уугаарай, тариагаа хийлгээрэй. Үгүй, энэ зургадугаар палатын хаалган дээр бичсэн “МОНГОЛ 21” гэсэн хаяг юу гэсэн үг вэ? Хүндэрсэн өвчний нэр биз? Халдвартай юм байх даа, бүгдээрэ тусаад бүгдээрээ хүндэрчихсэн байх чив.

* * *

-Чи шизотой, гэхдээ чамайг цагдаад өгөхөө болилоо.

* * *

-Үгүй, би нуурын эргээр хөл нүцгэн явдаг байсан, гэхдээ чамайг огцруулахаа болилоо.

Өдрийн сонин №053 www.dailynews.mn 2007.03.03 Дэлгэрэнгүй унших...

Ардчилал, эрх чөлөөний үзлийн гол тээгч нь соёл мөн

Энэ удаагийнхаа вэб логтоо Баабарын уг нийтлэлийг Монгол бичгээр орууллаа. Японы Кобэ хотод суудаг Бүрэнбаяр анд Баабарын энэхүү нийтлэлийг худам Монгол бичигтэнгүүд, мөн Өвөр Монголд буй элэг нэгт монголчуудад зориулж Монгол бичигт буулгаж smongols.com дээр нийтлэсэн байна. Бүрэнбаяр андад талархал илэрхийлж байгааг хүлээн авна уу.

Хүндэтгэн ёсолсон,
Дори Идэр

Дэлгэрэнгүй унших...

Тогоогоо томруулвал хусах юм нэмэгдэнэ

Могой гурав тасравч гүрвэлийн чинээ. Монгол гурав тасравч Францын чинээ. Гэвч Францад жилд 75 сая жуулчин ирдэг гээд бодохоор 75 мянган аянчин авч чаддаггүй Монголоос лавтай олон мянга дахин сонирхолтой орон бололтой. Тээвэр, буудлаа оруулаад нэг жуулчнаас 3000 доллар салгаж чаддагаар нь үржүүлбэл толгой эргэм тоо гарна. Монголд ирдэг жуулчид 2001 онд гэнэт 18 мянгаас 200 мянга хүртэл өссөн юм. Гэхдээ энэ бол тоонд дуртай Ерөнхий сайдын маань л амжилт л даа. Жуулчин гэж хэнийг хэлэх вэ гэдэг олон улсын үзүүлэлт байдаг. Тэр жишгээр тоолдог байсныг монгол л биш бол хилээр орж гарсан гадаад нохойг хүртэл тоолоод унахаар ийм болсон хэрэг.

Яг үнэндээ жуулчид уржнангаас тун их өсөх хандлагатай боллоо. Өнгөрсөн жил зөвхөн Японоос гэхэд 18 мянган жуулчин иржээ. Улаанбаатар хот ердөө 15 мянган жуулчны багтаамжтай гэж бодоход манайдаа л ахадсан тоо л доо. Гэхдээ өнгөрсөн хоёр жилд айлаар суудаг жуулчид их болж энэ талын бүхэл бүтэн сүлжээ буй болжээ. Гийчид ихсэх тутам энэ үйлчилгээ улам өргөсөхийн сацуу буудлын тоо ч нэмэгдэнэ. Ингэхээр жуулчлал нь ДНБ-д томоохон хувь эзлэхүйц сүрхий ланжгар салбар болох найдвар байна.

Монгол бол харьцангуй хямдхан орон. Үзэж хараад байх түүхийн дурсгал зэрэг зүйлээр тарчигхан боловч онгон байгаль, морь мал гэсэн атракционоороо хэрдээ дажгүй сонирхол татна. Архангай, Өвөрхангайн чиглэл рүү гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчлалын сүлжээ үүсэн улам томорч, тэр чинээгээрээ жуулчлалаар амьдрагсад улам олон болж байна. Үйлдвэрлэл хөгжөөгүй, ер нь уул уурхайг эс тооцвол хөгжих ч магадлал багатай манай оронд жуулчлал хөгжсөнөөр ажлын байр ихсэхийн сацуу хүмүүс ч дагаад соёлжино доо.

Гэхдээ жуулчлалын бизнес хөгжихөд Төр гэж нэг гай ёстой гуйх нохойд "бие засах" нохой саад гэгчээр зам дээр юу яагаад үнэхээр гай болж байна. Өдгөө аль ч оронд агаарын тээвэр нь ердийн хэрэглээ болжээ. Онгоц нь автобус маягийн хэрэглээ болж байна. Европ дотроо хаашаа ч ниссэн 50 долларт багтдаг боллоо. Элдэв тусгай үйлчилгээ, худалдаа гээд байх юмгүй, тэр байтугай заасан суудал ч байхгүй, интернэтээр тасалбарыг нь захичихдаг, хожигдвол тийз нь шууд хүчингүй болдог гэх мэт. Өмнөд Азийн орнууд ч ийм сүлжээ буй болгоод дотроо 100 орчим долларт нисдэг болжээ. Үнэ шалдаа буутал унаж хүн төрөлхтөн аялан жуулчлахад унааны хувьд төдийгүй үнэ хөлсний хувьд бэрхшээл үгүй болж байна. Гэтэл Монгол руу ирж очно гэдэг үнийн хувьд гайхмаар өндөр, ид жуулчлалын үе болох зундаа суудал олох аргагүй. Яагаад гэвэл агаарын тээврийн ганц компанитай, тэр нь Төрийн мэдлийнх. Төр яаж шүү бизнес хийдгийн хамгийн сайхан таарсан сонгодог жишээ бол МИАТ.

Өвөр монголчууд жилдээ сая шахам жуулчин хүлээж авна. Бээжин хүртэл ниссэн япончуудад талын монголчуудыг үзүүлэх, морь унуулах, тэмээ харуулах, гэрт хонох саналыг тавиад далимд нь цагаан хэрэм үзүүлдэг аж. Тэдэнд үнэндээ ар нь байна уу, өвөр нь байна уу монгол л бол монгол. Гол нь ёс заншил, атракционтой нь танилцах гэж яваа хүмүүс шүү дээ. Нийт зардал нь хямдхан. Үйлчилгээ сайн. Манайд олон жуулчин ирээд л байвал түүнээ дагаад үйлчилгээ ч адилхан сайжирна. Яагаад гэвэл энэ бизнесийг хувь хүмүүс хийж байгаа учраас. Харин жуулчдыг авч ирэх асуудлыг яруу алдарт Төр маань хариуцдаг.

Япончууд тусгаар тогтносон Монгол руу ирэх гэж бөөн юм болно. Үнэ нь Европ орох шиг өндөр. Манай Төрийн бодож байгаагаар япончууд төлбөрийн чадвар сайтай юм чинь илүү төлөх ёстой гэнэ. Таныг дэлгүүрт ороод талх авах гэтэл худалдагч нь "Уг нь талх ийм үнэтэй гэхдээ та баян хүн учраас тав дахин илүү төл" гээд мэкэтээд унавал яахав? Тэгээд нислэг байхгүй, суудал олдохгүй. Арай гэж ирээд адилхан л тэмээ, морь үзэж гэрт хонож, Чингэсийн тухай домог сайрхал сонсоно шүү дээ. Ирэх япон жуулчны тоо 50 мянгад хүрчих юм бол ЖАЛ компани Улаанбаатар руу нислэг хийх болно. Араас нь АНА ч ниснэ. Төлбөрийн чадвар сайтай тэднийг яаж нааш нь 50 мянга болтол нь татах вэ? Солонгосын АСИАНА компани учрыг нь олчихжээ. Тэд япон жуулчдыг Сөүлээр дайруулан Улаанбаатарт авч ирэх хямдхан нислэг нээхээр шийдэв.

Гэтэл Сөүл Улаанбаатарыг холбодог КАЛ компанийн хувьд илүү өрсөлдөгч хэрэггүй нь мэдээж. Тэдний хувьд Асиана-г замаасаа ззйлуулах хамгийн хялбар арга бол Монголын Төр. Ингээд л манай хариуцах дарга нартай нь хавсайдаж байгаад нислэгийг тасалж, урьдчилсан гэрээг хүчингүй болгож орхив. Тэдний тал бодвол төлбөрийг нь хариуцаа биз, монгол дарга нар гэнэт шийдвэрээ өөрчлөн увайгүйтэх амархан үүргийг нь гүйцэтгэжээ.

Уул нь улсаас тоносон мөнгөө байнга булаацалдан нохой мэт хэрэлдэн ээлжлэн биенээ сольж суухаас өөр ажилгүй миатчин-дарга нар хусах юмныхаа тогоог томруулчихвал алинынх нь ч идэш нэмэгдэх учиртайсан. Асиана япончуудыг зөөгөөд, тэдний тоо олшрохоор Японы агаарын тээврийн компаниуд өөрийн эрхгүй араас нь нэмэгдээд, дагаад Монголд ирэх жуулчдын тоо өсөөд гэх мэтээр алсыг харвал өнгөлөг л байна. Даанч авлигачидад тийм сайхан панаалтай билгийн нүд алга. Өнөөдрийн жипнээс маргаашийн алтны уурхай дээр шүү дээ уг нь, тэдэнд. Дараа нь яахав дээ, Америк руу л зугтаачихгүй юу. МИАТ-ийг хувьчлах тухай яриа хөөрөө арав гаруй жилийн өмнөөс эхэлсэн. Гэвч "Би л идэж чадахгүй бол өөр хэн ч идэх ёсгүй, тэрэнд орвол сөнөвөл таарна" гэсэн гүн ухааны зарчим үйлчлээд урагш үл гишгүүлнэ. Яахав дээ, нэг нь луйварчингаа дуудуулж байгаад авна л биз, гол нь авсан хүн ямар ч мангуу байгаад Төрөөс арай дээр аваад явах нь лавтай.

Шоо хаяж байгаад үнэгүй өгчихсөн ч яадаг юм. Асуудал энэ хэдэн түрээсийн ямбий онгоцонд байгаа юм биш шүү дээ. МИАТ гэдэг Монголын агаарын орон зай эзэгнэх эрхтэй нэрэнд л бий, Энэ нэрийг хэн нэгний духан дээр наачихаад л, төр зайгаа барьчих юм бол Монголд жуулчлал ч мөн хөгжихөөр байнаа, аан? Жуулчлал хөгжчих юм бол "Юун наадам, юун цагаан сар" гээч юм болж ёстой пээдийхгүй юу; Төр аянчин жуулчин авч нисэн амьтан хүн айлгаж байхаа больчих юм бол шанд нь цалин тэтгэвэр нэмэхээ больсон ч болно шүү дээ. Жуулчлал тэр байтугай мөнгө өгөх юм чинь. МИАТ хувьчлагдчихвал түүн рүү шатахуун энэ тэр шахахын тулд сайд дарга, дивтаат болно гэж алалдаж амьтан хүн цочоодог сайн гаруудын тоо цөөрч ядахнаа чих амрахсан.

Баабар /Өдрийн Сонин/ 2007 оны 2-р сарын 14 Дэлгэрэнгүй унших...

Аалзны торны ноотой хатан

Хоринтавдугаар сувгаар Курасоваг их үзүүлэх боллоо. Рашамон... гайхамшиг, Долоон самурай... алаад хаяна, Шаарлагдсан хүмүүс... ёо ёо ёо... Тоширо Мифүнэ... пөөх, ...Достоевский, Горький, Шекспир... за за.

Ингэсээр гурван их хүн уулзлаа... үгүй ээ, дөрөв. Шекспир, Макбэт, Курасова, Лэди Макбэт дөрөв. Цийн цийн... кино эхэллээ. Японоор Макбэтийг Чоу гэдэг юм байна. Макбэт хатагтайг хэн гэдэг юм бүү мэд, лав л нүүрэндээ но театрын масктай. Инээж ч байгаа юмуу, уурлаад ч байгаа юмуу, гуниглаад ч байгаа юмуу бүү мэд. Багны цаанаас юу ч мэдэгддэггүй. Зурагтынхаа араас харлаа. Шил нь харагдаад маскнаасаа ч дор. Энэ авгайн дотор юу бодогдоно вэ? Чоу овогт Макбэт уг нь 40 мянгатын хүмүүжилтэй дажгүй соёлсог эрээ. Байлдаандаа дажгүй. Уг нь үнэнч. Шударга л юм даа.

Самуурай шударга байлгүй яахав. Гэрийн хүмүүжил шүү дээ. Англиар бол найт, оросоор бол рыцарь шүү дээ. Даанч нөгөө но багтай ноотой авгайдаа атгуулчихсан. Толгой муутай юм чинь. Авгайгийн үгээр. Өөрөөс нь болохоор дан үнэнч шударга л юм гараад байхаас үхэрээ үхэр. Үзмэрч амьдралыг нь хэлээд өгөв. Англиар шулам байсан чинь Курасовагийн хэлж байгаагаар ойн савдаг гэнэ. Манайд үзмэрч гэдэг биз дээ. Лам ч гэж болно. Ламын үгэнд ороод, лаларталгүй наад эзнээ хуньчих гэж эхнэр нэрт эм шулам ятгана. Нүүрэнд нь өчүүхэн ч өөрчлөлт үгүй. Хаан болов.

Орчин үеийн ойлголтоор Ерөнхийлөгч хавьцаа. Гэхдээ яахаараа Английн хаан титэм Японд болохоор нэг муу модон хэрэмтэй хотын мэрийн ширээ болдог байнаа. Но авгай Чоу Макбэтовичийг газар дээрх ганц найзаасаа сал гэж ятгаж байгаа юм даа. Ноотой байгаа биз. Бусад хүн бол маскаа нэвтэртэл улаймаар газар мань эм шулам хөдлөх ч үгүй сууж байгаад л ингэв. Бүр ал гэсэн. Хүүхдийг нь ч гэсэн устга гэсэн. Тэгээд гүйцэтгэлийг нь хараад нөхрөө “үнэн хүртэл чамд хууртагдлаа” гэж урмын үгээр шагнав. Бас яахав дээ, тээ. Санаа муутай хүнд тусалбал Сэргэхийн аргагүй тамд унана гэсээр байтал Саам найз нь гайгүй гэсээр байгаад хулхидуулаад толгой байдаггүй ээ.

Ард түмэн ярьж байнаа. Ноёныхоо тухай. Ноёны пиар хоорондоо зөрчилдөхөөр барахгүй ярьж буй нь бодит байдалтай таардаггүй. Хүмүүс гайхна, эргэлзэнэ. Гэхдээ тэдэнд аливаа үзэгдэлд өөрийн дүгнэлт өгөх эрх бий. Үүнийг “золбин муур ч хааныг харах өөрийн өнцөгтэй” гэж Шекспир тодорхойлжээ. Чоу ойн савдаг дээр эргэж очив. Роман Поланскигийн Макбэт-д тогоон дотор хүнийг бүүр соёлтойгоор чанаж болгоод идэж байгаа боловсон шуламс байдлаар илэрхийлэгдсэн байдаг. Полански ч лутаа лут. Даанч кино шүүмжлэгчид түүний жинхэнэ англи жэнтэльмэн Макбэтийг нэгэн дуугаар Курасовагийн самуурайн ард зогсоогоод байдаг юм.

Самуурай ч гаднаас нь харахад л шог болохоос Японы сэхээтэн л дээ. Даанч нөгөө но авгай л хэцүү. Жинхэнэ хорчин. Гэрчийг устгаж байгаа, худлаа цуу тарааж байгаа, нөхөрлөлийг үгүйсгэж байгаа, пиар хийж байгаа нь жинхэнэ шекспир маягийн сонгодог. Хүнийг нэг л ашиглана. Харин хүмүүс мэдсээр байж нэг л удаа ашиглуулна. Хүний өөрийнх нь мөн чанар юм болов уу. Ийм луг авгай статистикаар бодвол 10 мянган хүн тутамд хэд байдаг юм бол. Лав Шекспирээс өмнө зөндөө л байсан. Түүнээс хойшхийг нь хүмүүс харин лэди Макбэттэй зүйрлэдэг болчихож. Нөхөртөө цустай ч гэсэн титэм олоод өгчихөж чадаж байгаа биз дээ.

Чадаж байгаа юманд арга байхгүй. Оросын Лесков Мценск тосгоны леди Макбэт гээд хөөрхөн копи гаргасан. Түвшин түвшиндээ л... гэхдээ л нийтлэг. Курасовагаас хойш эзний эхнэр өөрөөр төсөөлөгдөх болжээ. Гаднаас нь харахад. Багтай. Багийг нь хуулж орхивол хэн ч гараад ирж магадгүй. Нигер, орос, жаахан хольцтой ориг монгол, туранхай хөх, бүдүүн шар, эмч, эдийн засагч, Ромын папыг дагадаг, Далай ламыг шүтдэг гээд хэн ч байж болно.
Шекспирийн дүгнэж байгаагаар хорон муу сүнс хүнд шүгэлчихээр лэди Макбэт буй болдог гэнэ. Лесковынхоор тосгонд ч байдаг гэнэ. Курасовагийнхаар Азид ч бий гэнэ.

Харин орогнох хүнээ олоогүй хэсүүчлэн яваа муу сүнс хорвоогоор нэг байгаа аж... аа яа яа. Манайхан Макбэтийг тайзнаа тавиасай. Шекспирийн таван том трагедиас дөрвийг нь тавьсан мөртлөө Макбетийг бол үгүй. Улс маань толгой дээрээ орос макбэт авгайтай байснаас болсон байхаа. Мэргэн орчуулсан шүү дээ. Мэргэн мундаг орчуулагч. Но авгайгийн гарт л өртчихгүй бол... Бидэнд Полански, Курасова, Мифүнэ л байхгүй нь л харамсалтай.
Өө нээрээ Курасовагийн Чоу овогт Макбэт, но авгай хоёрын эзэн суудаг газрыг Аалзан хот гэдэг юм билээ. Чоу эхлээд хойд зүгийн дарга гээч болж байгаа юм.

Энэ нь Аалзан хотод харьяалагддаг салбар юмуу даа. Ингэхээр Аалзан хотод бусад мужууд хамрагддаг, өөрөөр хэлбэл, удирдлагын аалзны тортой болж таарах нь. Торны гол зангилаан дээр но авгай нөхрийнхөө нэрээр очоод суучихаж буй хэрэг байх нь. Аа зөв зөв... одоо ойлголоо. Харин гарт нь наалдсан цус арилахгүй зовоож байна лээ дээ. Угаагаад л угаагаад л... арилдаггүй ээ.

Баабар

Єдрийн сонин 2006 оны 12-р сарын 07 Дэлгэрэнгүй унших...