Баабар: ХЭНХЭГ

Шатар тоглож байгаад хожигдох болохоороо хєлгєє єшиглєєд хая­чихдаг хvн байдаг. Бvр зодоон цохион болж, шарлахсанаасаа эсэн юм болно. Английн нэрт шогч Бэнийн ийм кино хvртэл байдаг.

Энхбаяр "шатар" тогложээ. Шатар ч гэж дээ, луйварчин болж тоглохгvй юу. Тоглох ч гэж дээ, vнэнгээсээ. Худалдаа хєгжлийн банкийг залгих тєсєл. Юун тvрvvн тоглоомд монголчуудыг оруулахгvйн тулд байж болш­гvй хvнд нєхцєлтэй хувьчлалын тендер зарлав.

50 сая долларын vндсэн хєрєнгєтэй, 10 жилийн туршлагатай банк л єрсєлдєєнд орох гэнэ. Тендерт нь єєрийнх нь нотолсноор дэлхийн санхvvгийн ертєнц тэр чигээрээ оролцон єрсєлдєєд эцэст нь уул уурхайн тvvхий эд дамлан борлуулдаг, банкны салбарт ганц сарын ч туршлагагvй "Жэральд Ме­тальз" гээч компани ялсан аж.

Гэтэл ялагч маань тендерт заасан хугацаанд мєнгєє тєлдєггvй ээ. Хугацааг нь сунгаад л байлаа, сунгаад л байлаа таг чиг. Эрдэнэтийн зэсийн баяжмалын экспортод монополь тогтоож єгсний шанд тендерт нэрээ оруулж, банк худалдаж авах мєнгийг нь тvр зээлэх нєхцєлтэй тоглоомын тєсєл байлаа. Ингээд Люксембургт нэг авсаархан компани бvртгvvлээд тэр нь ХХБ-ийг авах юм болов. Авсаархан гэдэг нь тэд 66 мянган долларын vндсэн хєрєнгє буюу гайгvй жипний хєрєнгєтэй нь тендерийн єгєгдсєн нєхцєлєєс даруй мянга дахин бага байлаа.

Миний сонссоноор ирээдvйд "ориг монголчууд" энэ банкийг Жеральдаас салгаж авахын цагт ЕС хорин хувийг нь хувьдаа авахаар тохиролцжээ. Жэральд 12 сая доллар зээлvvлсэн гэхэд хорин хувь нь адаглаад л 2,5 сая болно гэсэн vг. Vvнээс гадна чимэг болсон бага сага хувьцааг єєр банк, байгууллага, хувь хvмvvст зарсан нь луйврын мєн чанарыг дал­далж байх vvрэгтэй аж.

Зэсийн vнэ ид єсєж байсан vед Эрдэнэтийн баяжмалд сvvлийн долоо найман жилд 25-65 хувийн хяналт тогтоож байсан Жэральд хvссэндээ хvрсэн учраас банкны хувьцаагаа эргvvлж єгєхєєр болжээ. Энэ хооронд тvvхий эдийн vнийн єсєлтийн буянаар Монголын эдийн засгийн тогоо ч лут томорсон юм. Зэсийн vнэ тєдийгvй банкны vнэ ч аймаар єссєн.

Жэральдын 12 сая доллар зах зээл дээр 54 сая доллар болсон хэрэг. Ийм vнийг тэдэнд Монголын санхvvгийн нэг бvлэглэл санал болгов. Анхны гэрээний дагуу vнийн санал эхэлж тавих эрхтэй алтан хувьцааг эзэмшигч нь Монголбанкны Чуук аж. Гэтэл энэ хооронд ХХБ-ны гэрээг vндсээр нь єєрчилж, єнєє алтан хувьцаа байтугай хувьчлалын чимэг болж байсан Швейцарийн Лугано, Нидерландын Эн Жи Барэнс банкууд тоглоомонд нэрээ хавчуулсны шагналаа хvртээд аль хэдийнээ vзэх мєргvй алга болжээ.

Анхны гэрээг мань Энхбаяр яаж єєрчилсєн гэхээр хорин хувийг нэгэн компанид хадгалуулжээ. Жэральд нь зэсийн баяжмал тогтмол авч байсны шанд л хорин хувиа єгч буй хэрэг. Мєнєєх компанид ингэхээр зэс гаргах эрх олгоно гэсэн vг. Нэгэнт ингэсэн болохоор хуучны хамсрагсад одоо гай болно. Энэ бол Энхбаярын vндсэн мэх. Сталин гучаад оны vед Ягода, Ежов, Берия нарыг яаж ээлж дараалан хэрэглээд хаяж байлаа. Энхбаяртай улс тєр, бизнес, хулгай дээрэмд хамсрагсдаас бvтэн гарсан нэг ч хvн vгvй, бvгдийг нь ашиглаж дуусаад нохойд хаяж єгдєг.

Чуукийгаа Энхбаяр аль хэдийнээ гол гаргаад нулимчихсан байсан тул тэрээр шинээр тодорч буй санхvvгийн бvлэглэлд элсэж орхихгvй юу. Ингээд Худалдаа хєгжлийн банк Монголын шинэ баян Эрдэнэбилэг гэг­чийн гарт орж хєєрхий Энхбаяр хоосон хоцрох нь тэрээ. 54 саяын 20 хувь гэдэг дор хаяж л 10 гаруй сая доллар. Энэ бол Энхбаяр байтугай нь харамсмаар мєнгє. Уг нь тэрээр луйвар санаачилж хєгжvvлж явсан болохоос хууль ёсоор тvvнд ганц цент ч ногдох ёсгvй л дээ. Гэвч тэрээр гэгээн цагаан єдрєєр дээрэмдvvлчихлээ гэж vзэн маш ихээр гашуудан єєрийгєє єрєвдєв. Ингээд л хєлгєє єшигчиж унагаад наншил­даанд биеэ бэлдэвш. Хутга тармуур ш гарсаахvй. Хаарт тоглож мєрий алдсан тvvний нvд аймшигтай, бас сvртэй.

Худалдаа хєгжлийн банкийг

Хувьдаа авна гэсэн яалаа даа

Хуурамч бичиг баримтаар

Хулхидна гэсэн яалаа даа

Яалаа даа яалаа даа, Энхбаяр аа

Ингээд єєрєє муриулчихдаг байгаа. Хууль бус тоглоом тоглож байсан уч­раас мєнєєх хорин хувийн асуудал ердєє л аман тохироо байсан болохоос бичгэн баримт vлдсэнгvй. Бичиг байгаад ч тэр нь шоронгийн баталгаа л болно шvv дээ. Тэрээр ХХБ-ны асуудлыг шалгуулна гэж саяхан зурагтаар ярьдаг юм байна. Vvндээ хаа хамаагvй арван хэдэн жилийн ємнєх Чингис буудлыг хvртэл хавчуулсан гээч.

Хачир болгож байгаа ухаантай юм. Жэральд хэмээх Монголыг идэх гэсэн аймшигт махчин шулмас байсан тухай айдас тєрєм хоррортой vлгэр ярин тvvнийг болон монгол хань хамсаатныг нь дарах ариун дайнд мордохыг уриалж, эс чингэвээс эх орноос урвасанд тооцох тухай шантаажтай мэдээ туур­вина. Бvтээл нь сонин болон хэвлэгдэж эх орны дєрвєн зvг найман зовхист шєнийн цагаар єртєє дамжин тархана. Жэральд махчны эрэн сурвалжлагдаж буй монгол хань хамсаатны дvрс зураг мэдээнд бас хавсраатай. Эх орон даяар эзэн хааны зарлигийг биелvvлэхээр эрслэн бослоо.

Vнэхээр ХХБ хулгай луйврын аргаар хувьчлагдсан. Хууль сєхвєл гол дээрэмчин нь єєрєє. Харин цааш нь худалдаж авсан хvмvvст ял тохох нь Энхбаярын хєлгєє єшиглєж хаяж буй наншилдаан аж. Тvvнээс хатуу vvрэг авсан цагдаа болон хvчний байгууллагууд, хууль шvvхийнхэн хатуу нэхэлтэй шахаанаас харин яаж мултрах юм бол. Энхбаяр бол нийтэч хvн. Ганцаараа идсэн гахай таргалдаггvйг мэдэх тэрээр vргэлж хамт олонтойгоо хувааж хооллодог. Гахайнаас ялгаатай нь тэднийхээ идсэн хоолыг нарийн хэмжиж баримтжуулдаг аж. Хоол угаасаа хулгайнх байдаг учир бvх хамсаатнууд шоронгийн норм ханган биелvvлнэ. Эргээд тэднийгээ энэ баримтаар нь шантаажилж чаддаг учир нєгєєдvvл нь юу л хий гэнэв хамаагvй гал ус руу харайгаад л орчихдог юм.

Єєрийнх нь нэгэнтээ хэлснээр тvvнийг зєвхєн Бурхан л шvvх юм гэнэ лээ. Гэтэл хєєрхий мєрдєнгийнхєн, шvvгчид, хуульчид, тагнуулынхан, татварынхныг газрын хуулиар шийтгэнэ. Ингээд л уурласан бух туйлж гарлаа. Тэрээр одоо юуг ч тvйвээхэд бэлэн байна. Аль хэдийнээ самраад эхэлчихсэн. Солонгосын шvvхээр шийдээд єнгєрсєн асуудлыг энд сєхєн тавьж мєрдєлт мєшгилт хєгжvvлээд явааг юу гэхэв. Тэдний албаны хvмvvсийг гуйж єєрєє єєртєє гомдол мэдvvлээд "хоёр орны хамтын ажиллагааг" хєгжvvлэх аж.

Энэ асуудлыг шийдчихээд ирж тайлагнахгvй бол Сєлийнхєн Монголд дайн зарлах гэж байгаа шахам юм ярина. Єєрєє асуугаад л, єєрєє хариулаад л. Цагдаа хууль биелvvлдэг болохоос тушаал гvйцэтгэгч биш. Гэхдээ энэ бол онолын л асуудал. Гэмт хэрэгтнvvд, хамсаатнууд цагдаа хувцастайгаар боссын тушаал бие­лvvлэн шударга царайлан гvйлдэнэ. Хууль ном эргэн ирэхийн цагт хаашаа бултах юм бол?

Мань хvн засаг толгойлж байхдаа Тєрийн ордны зvvн талын байшин буюу хуучин хэвлэлийн комбинатыг хусчихжээ. Кувейтийн хаан 800 жилийн ойг тохиолдуулан монголчуудад Тєрийн ордон бэлэглэснийг наад Их хурлынхан чухам хорлонтой юм шиг зориуд яг тэнд барина гэж бажгадуулах нь тэр. Тэгэхээр нь Кувейт руу утасдуулж энэ бэлгээс татгалзаж байгаагаа хэлж оронд нь оношлогооны тєв бариулъя гэжээ. Кувейт нь хаант улс учир хааны тушаал буцдаггvй учиртайг цаадуул нь хэлээд хэрэв оношлогоо бас хэрэгтэй юм бол шинээр хvсэлт гарга, єгье гэжээ. Увайгvй эр байгаа биз?

Ер нь сонин этгээд дээ. Єлсєєд байдаг юм болов уу? Миний мэдэхээр янз бvрийн нэрээр авчихсан єч тєчнєєн газар тvvнд бий. Багтаж шингэхгvй хєрєнгє нь Байгал далайн эрэгт ч тулсан. Тэгсэн мєртєє л єлсєєд. Идээд байгаа мєртєє цаддаггvй ийм євчин анагаах ухаанд тэмдэглэгдсэн байдгийг хэнхэг гэдэг.

/Өдрийн сонин/
2007 оны 04 сарын 11 Дэлгэрэнгүй унших...

Баабар нийгэмд “мангуу” мэдэгдлээрээ ухаантай болж харагдсан хүмүүсийг “нэрлэв”

“Өдрийн сонин”-ы “Баабар ингэж өгүүлэв” булангийн өнгөрсөн долоо хоногийн дугаарт “Зургадугаар палатын ослын буулт” хэмээх өгүүлэл нийтлэгдлээ. Нийгэмд үүсээд буй эрүүл бус үйл явдлуудын талаар бичсэн энэхүү өгүүлэл “Чи шизотой, гэхдээ чамайг цагдаад өгөхөө болилоо” хэмээх үгэнд хураангуйлагдаж байх шиг. Бид бүхний хүндлэн дээдэлдэг нийтлэлч Баабар егөөдсөн, ёжилсон өнгө аясаар энэхүү өгүүллээ бичсэн ч нэг ч хүний нэр дурдаагүй байна. Дурдах ч шаардлагагүй юм. Тэртээ тэргүй нийгэмд инээдэм ханиадам болон харагдаж байгаа хэн хүний талаар өгүүлж буйг ухаант уншигчид тааварлан, “М.Энхсайханы талаар, Д.Идэвхтэний талаар” гэхчлэн тайлан уншиж байгаа нь гарцаагүй. Бид зарим уншигчдад ойлгомжтой болгох үүднээс зарим хэсэгт нь нэмэлт тайлбар хийн дахин нийтэлж байна. Мэдээжийн юманд дээр тайлбар хийсэн бол уншигчдаасаа хүлцэл өчье.

Бурханч лам Г.Пүрэвбатын талаар

Тэр хэзээ, ямар байдлаар ингэж хэлснийг тодорхой санахгүй байна. Юутай ч түүний тухай Зууны манлай нийтлэлч Баабар ийн бичжээ.
-За тэгэхээр ийм байна. Үхсэн хүнийг чандарлахад их учир бий. Эхлээд сайхан шатаагаад, дараа нь ясыг нь гурилын модоор сайхан ганжиндаж нунтаглаад, тэгээд элдээд, тэгээд шавартай хутгаад… сайхан гоё зуураад… тэгээд тос усыг нь тохируулж сайхан зуураад, тэгээд нэг тийм гоё болоод ирэхээр нь суварга бүтээж байгаа юм даа. Тэгээд ном уншуулнаа. Хамаагүй ном уншуулбал нөгөө үхсэн хүний чинь сүнс төөрөөд ороолон болоод эргэж босоод шөнө мөнөөр сүйд хийнэ шүү дээ. Ингэхээр чаддаг мэддэг алдартай лам хүнээр л хийлгэх ёстой. Ёстой үхэнгүүт нь л шарилыг нь сайхан шатаагаад, ясыг нь сайхан махнаас нь салгаж байгаад элдээд нунтаглаад, сайхан гоё зуураад… Миний утас уу? Захиалга авч байгаа… Утас маань ерэн ес…

“Монос” группийн Ерөнхийлөгч Хүрэлбаатарын талаар

“Монос” группийн харьяа лабораторид дэлхийд хүчрэгдэхгүй байгаа ДОХ-ын эсрэг эмийг гарган авах туршилт судалгаа хийж байгаа гэсэн. Одоо бараг дуусах шатандаа орж байгаа юм болов уу даа. Энэ талаар тус группийн Ерөнхийлөгч Хүрэлбаатар, Гавьяат эмч, эрдэмтэн Амбага нар ярилцлага өгч байсан талаар Зууны манлай нийтлэлч Баабар ийн бичжээ.
-Бид саяхнаас хорт хавдрыг эдгээдэг эм хийлээ. Хорт хавдар ингээд байхгүй болов. Хүн төрөлхтөн олон мянган жил үүнийг эдгээх гээд чадахгүй байхад бид хийв. Хамгийн гол нь монгол хүний ген бол ийм мундаг юм. Бид ДОХ-ыг эдгээх шатандаа явна. Тэр ч амархан л даа. Монгол хүн ч цаанаа өөр тусгай гентэй. Ариун генээ л цэврээр нь хадгалж яваарай, монголчууд минь!

ҮШН-ын дарга М. Энхсайханы талаар

Шадар сайд М.Энхсайхан Ерөнхийлөгчийн засаглалыг ихэд дэмжих болсон. Тэрээр Ерөнхийлөгчтэй хамт Алтай таван богдод гарснаас хойш, Спортын мастер цол авсныхаа дараанаас эхлэн уулын талаар ном бичиж, дуу дуулж, байн байн матрын нулимс унаган тэр гэгээн сайхан үеийнхээ талаар дурсах болсон билээ. Энэ тухай Баабар:
-Том дарга бид хоёр ууланд гараад. Нэг олсноос холбоотой дүүжлэгдчихвээ. Сүүлдээ хоолой боогдоод амьсгал авч чадахаа болиод… Том дарга маань их сайн хүн. За та минь түүнд л итгээрэй. Итгэл даах хүн дээ дарга маань. Би түүнд зориулж шүлэг тэрлэснээ уншия. Зээ… Миний хэнз дарга магнай халзан зурвастай…

Хан-Уул дээд сургуулийн захирал Ц.Дэмбэрэлийн талаар

Доктор, профессор Ц.Дэмбэрэл нэгэнтээ ингэж ярьсан бөгөөд үүнийг нь Баабар шоглоно чинээ хэн санах билээ.
-Одоо ингэж байгаа юм шүү дээ. Хүний оюуны итгэлцүүр гэж байна. Уншаад л судлаад л байвал нэмэгдээд л байна. Намайг харахгүй юу, уншаад л ном уншаад л байсан чинь толгой маань томроод малгайдаа багтахаа больчихсон шүү дээ.

УИХ-ын дарга Ц. Ням доржийн талаар

Үүнд ямар нэгэн тайлбар хийгээд хэрэггүй байх. Харин Үндсэн хууль зөрчсөн УИХ-ын даргад ямар арга хэмжээ авах нь нийгмийн анхаарлын төвд байна.
-Өө за за. Намайг хууль зассан гээд загнаад байгаа ухаантай юм уу? За тэгвэл та нар сонс, хохь чинь шүү, би одоо хэлчихье, дахиж би хууль засахгүй шүү. Гуйсан ч засахгүй шүү, дураараа байтугай ерөөсөө засахгүи шүү, хохь чинь шүү. Батлагдсан хууль чинь тэгээд тэр чигээрээ явж байг мэд үү. Ёстой хохь чинь, би л лав УИХ-аас батлагдсан хуулийг дахиж засаж байхгүй дэг, хохь чинь ээ хохь чинь….

25 хэлтэй Аргогийн тухай

Хэл судлаачаас зурхайч болтлоо “дэвшээд буй” Аргогийн тухай Баабар:
-За энэ миний бичсэн ном. Уншаад долоо хоноход л гадаад хэл сурчихаж байгаа юм. Хагас жилийн дотор 25 хэл сурч болно. Маргааш Их дэлгүүрт зарна, худалдаж аваад уншвал гадаадаар инээж ханиагаад эхэлнэ. Намайг хөдөө сурч байхад багш маань толгой руу их зоддог байж билээ. Ингэж л би хүн болж хүмүүжсэн юм даа.

Сайд нарын тухай

Түлш эрчим хүчний дэд сайд Т.Энхтайваныг Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн сайд С.Отгонбаяр ална тална хэмээн дарамталж байгаад нэг л өдөр загнуулсан хүүхдүүд шиг хамтдаа хэвлэлийн бага хурал хийж байсан. Хэн тэднийг загнаж хэвлэлийн хурал зохиох дээрээ тулгасныг хэн ч дахин яриагүй байтал Баабар:
-Энэ сайд адилхан сайд байж сайд намайг сүрдүүлээд тэгээд би их айж байгаа. Айгаад унтаж чадахгүй байна. Надад төрийн тусгай хамгаалалт өгч энийг шорон моронд явуулж өгөөч. Яана аа, ий, би айгаад байна аа… Бид хоёр эвлэрсэн. Би айхаа больсон. Улсын хөрөнгө мөнгийг хайрлаад тусгай хамгаалалт авахыг болилоо. Одоо бид хоёр та нарыг харж байхад эвлэрээд үнсэлдье… Өчигдөр би айсандаа болоод эвлэрчихлээ. Би айгаад л байна. Ерөнхий дарга маань эвлэр гэж загнаад байхаар нь би айсандаа айгаад эвлэрчихсэн юм.

УИХ-ын гишүүн Д. Идэвхтэний талаар

Бөөрөнхийлж ярьсаар барагтай бол хэл аманд ороод байдаггүй УИХ дахь МАХН-ын бүлгийн ахлагч Д.Идэвхтэнгийн нэр дээр ашигт малтмалын лиценз байсан нь илрэхэд тэрээр миний нэрээр хүн авсан байна. Би буцаагаад өгчихлөө хэмээн мэдэгдээд өнгөрсөн ч одоо болтол олны элэг доог болсон хэвээр байдаг тухай Баабар:
-Би эх орондоо маш их хайртай учраас газар шорооноос аваагүй, лиценз энэ тэрийг үзнэ яддаг хүн л дээ. Тэгсэн надад хулгайгаар сэм газар өгсөн байна. Миний паспортыг хулгайлж канондоод, регистрийн дугаарыг минь тавиад, гарын үсгийг минь дууриаж зураад ингээд надад газрын лиценз өгч орхисон байгаа юм даа. Таван мянган ам.доллар миний өмнөөс төлж байгаад надад газар өгсөн байна. Би тэр этгээдийг олно, энэ талаар шүүхэд хандана. Энэ бол хуулиар хамгаалагдсан их хурлын гишүүний нэр сүрэнд халдаж байгаа хэрэг юм. Олноо би, тэр таван мянган доллар надад өгсөн этгээдийг, заавал олно.

Дархан аварга Б. Бат-Эрдэнийн талаар

УИХ-д улстөр, эдийн багасна хэмээн тухай хүн бүр ярьж байгаа. Энэ талын ямар ч мэдлэггүй зүгээр л нэг бөх УИХ-д ороод сууж байгаа тухай, ирэх сонгуулиар олноороо орохоор бэлдээд сууж байгаа тухай Баабар нэлээдгүй ярьж байгаа.
-Би хэдийгээр Их хурлын гишүүн болсон ч гэсэн жилд хоёр удаа нүцэглэж ард түмнээ баясган баярлуулах болно.

Ц.Батаагийн тухай

Шинэхэн үйл явдал тул хэн хүнгүй юуны тухай ярьж байгааг мэдэж байгаа.
-Чоно буудаагүй ээ үнэг алсан. Би буудаагүй ээ, манай дүү буудсан, Японы парламентын гишүүн биш ээ. Тэдний хамгийн аймаар том намынх нь гишүүн, яг над шиг. За муу цагдаа царайлсан лалар сэтгүүлч хулгайчаа хохь чинь шүү. Тэр чинь онхолдсон юм биш. Ослын буулт байхгүй юу. Жудогийн тамирчид ослын буулт хийхээр дээшээ хараад л хялайгаад унадаг шүү дээ, лалар аа. Улс орноо хөгжүүлэх гэж ослын буулт хийж байхад чинь битгий дүнкүү царайлаад байгаарай лалар аа.

Эх сурвалж: Чансаа сонин
дижитал хэлбэр Сонин.мн ээс. Дэлгэрэнгүй унших...